[Chia sẻ] Ý nghĩa các chữ trên hoành phi câu đối

Hoành phi câu đối là một trong những vật phẩm thờ cúng thường thấy trong không gian thờ cúng linh thiêng của người Việt từ thời xa xưa. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu được hoành phi câu đối là gì cũng như ý nghĩa các chữ trên hoành phi câu đối. Hãy cùng đọc bài chia sẻ sau nhé.

Thế nào là hoành phi câu đối?

Hoành phi câu đối là vật phẩm thờ cúng với các chữ được khắc trên những tấm bảng đặt trong không gian thờ cúng. Hoành phi câu đối là sự kết hợp giữa một bức hoành phi nằm ngang treo chính giữa và đôi câu đối treo hai bên.

– Hoành phi là tấm bảng chữ được đặt ngang chính giữa, hướng ra ngoài tại vị trí cao nhất và trang trọng nhất. Trên mỗi bức hoành phi thường có ba đến bốn chữ đại tự mang ý nghĩa riêng.

– Câu đối là những dòng chữ mang tính biền ngẫu với hai vế đối xứng nhau được khắc trên hai tấm bảng treo thẳng đứng. Nội dung câu đối tạo thành một thể thống nhất với hoành phi. Câu đối sử dụng thể thức đối đôi để biểu đạt ý nghĩa, tư tưởng về tâm linh, lời răn dạy,…

Ý nghĩa các chữ trên hoành phi câu đối  

Hoành phi câu đối mang đến cho không gian thờ cúng không chỉ giá trị về mặt thẩm mỹ mà còn có nhiều giá trị về mặt tinh thần, tâm linh. Cùng đi sâu vào ý nghĩa đằng sau các chữ trên hoành phi và các chữ trên câu đối để biết rõ hơn nhé.

Ý nghĩa các chữ trên hoành phi

Chữ trên hoành phi được dùng phổ biến nhất là chữ Hán, thường theo 3 kiểu cơ bản là chữ chân 真, chữ thảo 草, chữ triển 篆

Hoành Phi gồm 2 nội dung với những dòng chữ mang nhiều ý nghĩa gồm:

– Dòng chữ lớn (Đại Tự): Chữ lớn trên hoành phi thường từ 3 đến 4 chữ Đại Tự. Dòng chữ này chứa đựng ý nghĩa về sự kính trọng của thế hệ con cháu đối với tổ tiên, các vị thần phật hoặc sự ca tụng công đức của tổ tiên ông bà.

Một số dòng chữ lớn trên hoành phi phổ biến có ý nghĩa tốt đẹp như:

+ Đức lưu quang: Thể hiện ý nghĩa đạo đức tốt đẹp luôn sáng mãi trong mọi hoàn cảnh 

+ Phụng tổ đường (thờ phụng tổ tiên): mang ý nghĩa đề cao lòng hiếu kính, phụng sự của con cháu đối với bậc sinh thành, tổ tiên.

+ Mộc bản thủy nguyên: Có nghĩa là cây có gốc, nước có nguồn, thể hiện ý nghĩa là lời nhắc nhở về cội nguồn của mỗi nguồn, sống theo đạo lý “uống nước nhớ nguồn”.

+ Vạn cổ anh linh:  được hiểu là muôn thủa linh thiêng. Đây là lời căn dặn của tổ tiên với con cháu cũng như thể hiện lòng tôn kính, nhớ ơn.

– Dòng chữ nhỏ (dòng Lạc Khoản): Đây là các chữ nhỏ nằm ở một bên hoặc 2 bên bức hoành phi.

+ Dòng chữ nhỏ bên phải hoành phi thể hiện thông tin về thời gian xây dựng nhà thờ họ, đền,….

+ Dòng chữ nhỏ bên trái thể hiện thông tin về về người viết, người tặng hoặc chủ nhân của hoành phi.

Ý nghĩa các chữ trên câu đối 

Chữ trên câu đối dựa theo nguyên tắc đối ý và đối chữ. Số chữ mỗi câu đối tùy ý theo thể câu đối là câu tiểu đối (4 chữ trở xuống), câu đối thơ (Số chữ theo thể thơ ngũ ngôn hoặc thất ngôn) hay câu đối phú (số chữ theo lối của thể phú ).

Chữ trên câu đối luôn có những ý nghĩa sâu sắc:

– Thể hiện lời răn dạy con cháu về những giá trị đạo đức, về lối sống và về cách làm người.

– Ca ngợi công đức của dòng họ, tổ tiên ông bà, các bậc bề trên, các vị thánh thần hay những người có công với đất nước. 

– Cầu mong một cuộc sống êm ấm, bình an, hạnh phúc và thịnh vượng.

Một số mẫu câu đối chữ Hán thường được dùng như:Tổ tông công đức thiên niên thịnh – tử hiếu tôn hiền vạn đại vinh, phiến niệm truy tư truyền bản tộc – bách niên hương hỏa ức tiên công, tiên tổ thiên niên phù hậu duệ – từ tôn hậu thế vọng tiền nhân, vạn cổ công thành danh hiển đạt – thiên thu đức thịnh tính phồn vinh.

Như vậy, trên đây chúng ta đã nhận thấy được ý nghĩa của các chữ trên hoành phi câu đối. Tùy theo không gian thờ cúng và mục đích sử dụng của gia chủ mà các chữ trên hoành phi câu đối có những ý nghĩa tốt đẹp khác nhau.

Ý nghĩa của hoành phi câu đối 

Các chữ trên hoành phi câu đối chính là phần quan trọng nhất thể hiện ý nghĩa của hoành phi câu đối. 

Hoành phi câu đối được làm bằng chất liệu gỗ hoặc đồng.Trong đó, chất liệu bằng gỗ được sử dụng phổ biến và ưa chuộng nhiều hơn. Nhờ vậy, càng làm cho không gian nơi thờ cúng trở nên thêm phần trang trọng và linh thiêng. 

Bộ vật phẩm thờ cúng này không chỉ mang ý nghĩa thể hiện lòng biết ơn, thành kính của con cháu với ông bà, tổ tiên mà còn là lời nhắc nhở thế hệ con cháu ghi nhớ truyền thống tốt đẹp của gia đình, dòng họ.

Bên cạnh đó, hoành phi câu đối còn cho thấy sự tôn kính với thần linh và những người có công với đất nước. 

Treo hoành phi câu đối còn thể hiện ý nghĩa giáo dục về đạo đức, về nhân sinh và tinh thần đoàn kết. Đây được xem là một nét đẹp văn hóa truyền thống vừa mang giá trị nghi lễ, tinh thần vừa mang giá trị về mặt nghệ thuật.

Những loại hoành phi câu đối phổ biến 

Có rất nhiều loại hoành phi câu đối  trên thị trường hiện nay

Dựa vào mục đích sử dụng khác nhau mà hoành phi câu đối có 5 loại phổ biến sau đây:

– Loại hoành phi câu đối thờ cúng: Loại này được treo nhiều nhất tại đình, đền, bàn thờ gia tiên trong gia đình, nhà thờ dòng họ.

– Loại hoành phi câu đối chúc tụng: Đây là loại hoành phi câu đối thường dùng để trang trí phòng khách thêm phần trang trọng với ý nghĩa mừng xuân, mừng nhà mới, mừng khai trương.  

– Loại hoành phi câu đối khiển hứng: dùng để thể hiện những tâm tình tự sự, tạo cảm hứng cũng như trang trí phòng khách thêm phần trang trọng. 

– Loại hoành phi câu đối giáo huấn: Được dùng ghi lại lời nhắc nhở chính mình cũng như lời răn dạy của ông bà tổ tiên nhằm giáo dục những giá trị đạo đức, nhân sinh quan.

– Loại hoành phi câu đối trướng điếu: được sử dụng trong tang lễ nhằm bày tỏ sự tiếc thương với những người đã ra đi.

Dựa theo chất liệu, hoành phi câu đối được phân loại thành hoành phi câu đối gỗ và hoành phi câu đối đồng.Trong đó, hoành phi câu đối gỗ vừa bền đẹp vừa mang nhiều ý nghĩa tâm linh nên được dùng nhiều hơn.

 Những loại hoành phi câu đối gỗ phổ biến phải kể đến đó là: Hoành phi câu đối gỗ mít, hoành phi câu đối gỗ hương và hoành phi câu đối gỗ gụ.

Cách treo hoành phi câu đối đúng chuẩn

Hoành phi câu đối nguyên một bộ không thể tách rời với 3 món là một bức hoành phi và 2 câu đối 2 bên. 

Khi treo hoành phi câu đối ở những không gian thờ cúng vừa dùng để trang trí vừa thể hiện được nhiều giá trị về văn hóa, tinh thần. Tuy nhiên, để treo hoành phi câu đối đúng chuẩn không phải ai cũng biết.

– Đầu tiên, khi treo cần để ý kích thước hoành phi câu đối đảm bảo phù hợp với kích thước bàn thờ cũng như diện tích không gian thờ cúng. 

– Hoành phi được treo trên vị trí cao nhất, ngay chính giữa bàn thờ, hướng ra ngoài  với góc nghiêng khoảng 25 đến 30 độ so với mặt phẳng treo. 

– Hai câu đối được treo lên hai bên tường, thấp hơn hoành phi, song song với nhau và cách 2 cạnh trên bàn thờ khoảng 10cm. Tuy nhiên, với bàn thờ có kích thước nhỏ, câu đối được căn chỉnh ốp hoặc dán lên hai  cột trước của bàn thờ nhằm tiết kiệm không gian.

– Với những không gian thờ rộng hơn như nhà thờ họ, nhà từ đường,…Hoành phi câu đối có thể treo 2 lớp gồm một lớp ở ngoài cửa đi ra vào cùng với cửa võng và một lớp khác treo ngay bên trên bàn thờ. Khác treo hoành phi câu đối đối với bàn thờ, ở nhà thờ họ thường treo trên cây cột nhà  

Qua bài chia sẻ trên đây, hi vọng các bạn có được những thông tin hữu ích về hoành phi câu đối và ý nghĩa các chữ trên hoành phi câu đối.