Luôn được xếp vào hàng top những loại gỗ cao cấp, thường được gọi là báu vật của rừng, đó là gỗ xá xị. Gỗ xá xị là gỗ gì? Vì sao loại gỗ này lại quý giá và luôn được dân sưu tầm gỗ săn tìm? Cùng đọc bài viết dưới đây để tìm được câu trả lời các bạn nhé.
Xem Nhanh
Tìm hiểu chung về gỗ xá xị
1 Gỗ xá xị là gỗ gì?
Xá xị được biết đến là loài cây gỗ tinh dầu, tỏa ra hương thơm dịu nhẹ, thoang thoảng. Các tên gọi khác được biết đến như cây Rẻ Hương, cây Gù Hương, cây Gỗ Lũa. Cây xá xị được phát hiện lần đầu vào năm 1864 với tên khoa học là Cinnamomum parthenoxylon Meisn. Phạm vi phân bố của loài cây này rải rác từ Nepal đến S. China và W. & S. Malaysia. Nó là một loại cây và phát triển chủ yếu trong quần xã sinh vật nhiệt đới ẩm ướt.
Như nhiều loại cây gỗ khác, cây xá xị thuộc loại cây gỗ có kích thước trung bình hoặc lớn; thân hình trụ thẳng, cao 15 -25m, đường kính thân 40 – 120 cm; rụng lá nhiều hay ít; gốc cây phình to và đôi khi có bạnh gốc. Vỏ ngoài của cây có màu nâu, từ màu nâu xám đến xám đậm, thường bị tác động của khí hậu làm nứt dọc và bong ra từng mảng; thịt vỏ khá dày, thô và có màu nâu đỏ nhạt. Cành cây non thường tròn, vỏ ngoài thô, có cạnh và màu lục xám.
Ở Việt Nam, Xá xị phân bố rộng ở độ cao từ 500-700m. Cây này thường chiếm tầng trên của tán rừng thường xanh, không ưa rậm rạp và thường chiếm tỷ lệ cao trong rừng. Cây xá xị thường được tìm thấy ở trong rừng rậm nhiệt đới, nhiệt đới gió mùa thường xanh, nơi có khí hậu ẩm trên núi đất hay núi đá vôi. Với từng loại đất khác nhau thì hình thái bên ngoài của cây có thể thay đổi theo loại đất.
Nếu cây mọc ở vùng đất đỏ Bazan, chúng cũng sẽ cho ra gỗ có màu đỏ nhạt hoặc nâu vàng. Nếu cây mọc trên đất có chứa phiến thạch, đá phong hóa hoặc đất axit cây xá xị gỗ sẽ có màu đỏ vàng nhạt đặc trưng. Cây phát triển nhanh khi đạt được mức trưởng thành ở 15 – 25 năm tuổi. Thu hoạch gỗ từ 20 năm tuổi để đạt chất lượng tốt nhất. Mùi của gỗ xá xị nhẹ hơn mùi thơm của sả, pha lẫn mùi tinh dầu gỗ.
Gỗ xá xị được đánh giá là loại gỗ bền, chắc, ít cong vênh. Tuy nhiên gỗ xá xị có chứa hàm lượng lớn tinh dầu nên dễ xảy ra rạn nứt nếu dùng gỗ thành phẩm chưa đủ độ tuổi khai thác. Gỗ này cũng khó ngấm nước hơn các loại gỗ khác, đây vừa là ưu điểm vừa là nhược điểm. Chúng ta cần xử lý cẩn thận, ngâm lâu hơn trước khi chế tác gỗ. Loại gỗ này được xếp hạng vào loại quý hiếm vì bị khai thác kiệt, đã được nhà nước đưa vào Sách Đỏ Việt Nam.
2 Gỗ xá xị thuộc nhóm mấy?
Xá xị được xếp trong nhóm II là nhóm gỗ quý, phân loại cao cấp. Trong danh lục đỏ IUCN loài cây này được xếp vào nhóm thiếu dữ liệu để đánh giá. Vì vậy loại cây này hiện đang được bảo tồn, bảo vệ kỹ càng để có cơ sở dữ liệu nghiên cứu, nhân giống.
Tình trạng khai gỗ và rễ Xá xị để cất tinh dầu trong thời gian qua ở nước ta làm cho loài cây này đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Loài có khu phân bố chia cắt, bị khai thác rất nghiêm trọng, hiện nay còn tìm thấy rất ít cây trưởng thành. Xá xị là loại cây nhiều tác dụng đa dạng.
Cây phân bố rải rác ở một số tỉnh phía bắc Việt nam như Lạng sơn, Cao Bằng, Tuyên Quang, Quảng Ninh, Bắc kạn, Thái Nguyên, Vĩnh Phúc, Hòa Bình, và bắc trung bộ nước ta như Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hóa, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Lâm Đồng, Đồng Nai, Bình Phước, Bình Thuận.
3 Gỗ xá xị có mấy loại?
Gỗ xá xị hiện nay được phân loại gồm 2 loại sau đây:
Gỗ xá xị đỏ tươi khi vừa khai thác xong đã có ngay màu đỏ sẫm. Màu này sẽ nhạt dần khi cây đã để lâu ngày. Gỗ xá xị đỏ còn gọi là gỗ may mắn bởi màu đỏ tươi. Chính vì lý do này, gỗ xá xị được tuyển chọn để làm ra những sản phẩm phong thủy mang tài lộc cho gia chủ. Mặt hàng này hiện nay rất hút khách.
Gỗ xá xị xanh có màu xanh tro, gỗ này chịu nước tốt hơn gỗ xá xị đỏ và các loại gỗ khác. Vì vậy, trước khi gia công, cần ngâm gỗ trong nước lâu hơn để mang lại hiệu quả chống mối mọt cao hơn.
Gỗ xá xị có tác dụng gì?
1 Tác dụng trong Y học
Tinh dầu xá xị được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực từ công nghệ hóa mỹ phẩm, dược phẩm và thực phẩm. Từ safrol trong tinh dầu Gù hương ta có thể chuyển hóa thành isosafrole. Và từ isosafrole có thể điều chế heliotropin, một hợp chất có giá trị tạo và gia tăng mùi trong công nghệ sản xuất hóa mỹ phẩm như nước hoa, dầu gội đầu, sữa tắm. Hương vị salicylate có trong tinh dầu xá xị được dùng như phụ gia trong ngành sản xuất đồ uống giải khát đóng chai như nước xá xị, bia, rượu.
Tinh dầu còn được dùng làm dược phẩm như dùng làm thuốc xoa bóp, chữa thấp khớp, đau nhức. Tinh dầu xá xị được tìm thấy trong hầu hết các bộ phận của cây từ lá, vò, thân, rễ cây. Song người ta thường khai thác gỗ thân rễ làm nguyên liệu chưng cất tinh dầu.
Tinh dầu xá xị có giá trị thương mại rất lớn vì vậy cây xá xị thường bị khai thác tận diệt để chiết xuất tinh dầu. Tinh dầu xá xị nguyên chất có giá từ 3tr-4tr/lít. Đây là loại tinh dầu cực kì tốt vừa giải tỏa căng thẳng, trị mất ngủ, làm dịu và thanh lọc không khí.
Người ta sử dụng thân và rễ cây xá xị dùng để hỗ trợ điều trị ăn uống kém, hỗ trợ trị cảm cúm, chứng đau dạ dày, tiêu bụng, đầy hơi, phong thấp, viêm thấp khớp hoặc tiêu hóa không bình thường.
Nếu dùng lá có thể hỗ trợ điều trị một số ngoại thương như sốt cao, cảm cúm, xuất huyết, thuốc cầm máu, chữa đau dạ dày, phong thấp, mẩn ngứa ngoài da và sởi.
2 Ứng dụng trong nội thất
Cây xá xị cho thân gỗ rất đẹp, có vân đẹp, khi khô ít bị nứt nẻ, hay biến dạng, chịu nước dễ gia công chế biến. Trong thân và lá có tinh dầu với thành phần chính là safrol ete metylic, pinen, phellandrene, eugenol, long não. Hạt chứa dầu béo. Vì vậy gỗ thành phẩm không bị mối mọt, có mùi long não nên được ưa chuộng để sản xuất các đồ thủ công mỹ nghệ như: chuỗi hạt, làm tượng, đồ nội thất và đóng tàu thuyền và gia công thành các sản phẩm như bàn ghế, giường…
Gỗ xá xị có công dụng tạo nên những món đồ nội thất bền chắc, cao cấp, bền màu với màu đỏ đậm đặc trưng cùng hương thơm tinh dầu thoang thoảng của gỗ xá xị khiến món đồ thêm phần sang trọng.
Gỗ xá xị là loại gỗ có giá trị cao, chỉ đứng sau các loại Trầm Hương, Ngọc Am, Hoàng Đàng. Cây gỗ Xá xị hiện nay [2023] được bán với giá thành rất cao, khoảng 20 đến 25 triệu/m3.
Các sản phẩm nội thất được làm từ gỗ xá xị
Vì dễ dàng chế tác, gia công nên gỗ xá xị được các nghệ nhân lành nghề chế tác thành rất nhiều sản phẩm nội thất độc đáo. Dưới đây là một số dòng sản phẩm tiêu biểu, mời các bạn tham khảo.
- Nội thất phong thủy hiện đại từ các sản phẩm gỗ xá xị: Gian thờ, tủ thờ, tượng gỗ,…
- Phòng khách chính là bộ mặt của gia chủ. Không gì có thể ấn tượng hơn một bộ bàn ghế tiếp khách từ gỗ xá xị.
- Đồ mỹ nghệ xá xị được ưa chuộng không chỉ vì có khả năng xua đuổi côn trùng, hương thơm thư giãn còn mang nhiều ý nghĩa tài lộc may mắn.
Cách phân biệt và giữ mùi thơm gỗ xá xị
1 Làm sao để nhận biết được gỗ xá xị là thật?
Đầu tiên, gỗ xá xị thường được nhận biết thông qua khứu giác bằng mùi thơm toát ra từ gỗ. Gỗ này có mùi vị đặc trưng giống như mùi của loại nước giải khát xá xị nên chỉ cần qua đường khứu giác, chúng ta sẽ nhận biết ngay. Nếu là gỗ lâu ngày, chúng ta có thể dùng một miếng giấy nhám hoặc vật cứng chà lên miếng gỗ thì tinh dầu ẩn sâu trong thớ gỗ sẽ tỏa hương ngay.
Để đảm bảo bạn mua được gỗ xá xị chất lượng, gỗ xá xị chính hiệu, một số lưu ý đơn giản dưới đây, bạn nên tham khảo:
- Nguồn gốc gỗ: Chọn lọc những cơ sở uy tín lâu năm, có địa chỉ rõ ràng đồng thời cam kết bảo hành sản phẩm trong thời gian lâu dài.
- Mùi hương gỗ: Vì gỗ xá xị có chứa lượng tinh dầu lớn ở bên trong từng thớ gỗ nên gỗ sẽ luôn có mùi xá xị thơm nồng, nếu trường hợp gỗ để mộc không sơn phết hoặc bị tác động vật lý ngoại lực (khoan, cắt,..) mùi thơm sẽ nồng nàn hơn.
- Gỗ xá xị để mộc lâu ngày mùi thơm sẽ giảm đi hoặc chúng ta không ngửi thấy, trong trường hợp này bạn có thể dùng lấy khăn ấm ẩm và lau nhẹ nhàng lên bề mặt gỗ hoặc dùng cà nhẹ bằng giấy nhám, móng tay sẽ có mùi xá xị.
- Trường hợp tượng đã được sơn phết PU thì mùi thơm xá xị sẽ bị lấn lát mất, ta có thể tác động lực vật lý ngoại lực (khoan, cắt…) để phần gỗ mộc được lộ ra bên ngoài và dậy mùi thơm xá xị lên.
2 Gợi ý một số cách lưu giữ mùi thơm gỗ xá xị
Hương tinh dầu gỗ xá xị sẽ bị suy giảm, mai một theo thời gian. Vậy làm thế nào để sử dụng, bảo quản mùi thơm từ gỗ xá xị tự nhiên? Một số hướng dẫn sau đây bạn có thể dễ dàng áp dụng tại nhà cho sản phẩm gỗ xá xị cũng như các loại gỗ tự nhiên khác. Cùng tham khảo nhé!:
- Trường hợp 1: sản phẩm nội thất làm từ cây xá xị để Mộc (không sơn bọc PU):
+ Dùng 01 chiếc khăn sạch, trắng nhúng với nước nóng vắt thật khô ráo, tiến hành lau toàn bộ các vật dụng bằng gỗ xá xị. Khi đó, lớp bụi mịn sẽ biến mất nhường chỗ cho lớp vân gỗ lộ ra khiến mùi thơm quay trở lại.
+ Dùng giấy nhám loại siêu mỏng mịn chà nhẹ toàn bộ hoặc 1 phần khuất của sản phẩm gỗ xá xị, với tác động vật lý này mùi thơm sẽ trở lại và thơm nồng hơn cách đầu tiên. - Trường hợp 2: các sản phẩm từ gỗ này đã được làm PU hoặc sơn khác:
+ Đầu tiên, chúng ta thử tìm một góc khuất nhỏ hoặc chưa được sơn PU (lưu ý chỗ này phải đảm bảo không ảnh hưởng đến thẩm mỹ và giá trị của tác phẩm) tiến hành dùng tác động vật lý như khoan, chà giấy nhám loại có độ hạt P40, P60, P80 phù hợp với việc đánh “phá” các bề mặt gỗ cứng … sau đó, chúng ta hãy dùng 01 chiếc khăn sạch nhúng nước ấm vắt khô, tiến hành lau lại toàn bộ sản phẩm, đổ nhẹ một ít nước nóng vào chỗ vừa tác động ngoại lực. Ngay lập tức mùi thơm sẽ trở lại nồng nàn và bền lâu hơn.
Nên áp dụng các phương pháp tác động từ nhẹ đến nặng hơn để sử dụng tối đa mùi thơm từ gỗ xá xị, giúp gỗ được lâu bền hơn. Đồng thời tránh mất thẩm mỹ và giá trị phong thủy, giá trị kinh tế của sản phẩm gỗ.
Kết luận
Với bài viết trên đây, chúng tôi hy vọng bạn đã có được câu trả lời về gỗ xá xị. Đây là loại gỗ rất quý hiếm nhờ độ bền, chắc, dẻo dai và vân gỗ đỏ đặc trưng. Đặc biệt loại gỗ này còn chứa tinh dầu xua đuổi côn trùng, mang lại cảm giác thư thái, rất tốt cho sức khỏe gia đình bạn. Tuy nhiên, cần lưu ý cách phân biệt và cách sử dụng gỗ để có thể sử dụng gỗ xá xị được thơm lâu. Chúc các bạn tìm được sản phẩm nội thất từ loại gỗ xá xị phù hợp với mình.
Các bạn hãy theo dõi website https://gokinhbac.com của chúng tôi để đọc thêm nhiều bài viết hữu ích nhé!
Xem thêm
